14

گزارش فعالیت های انجام شده مرکز مدیریت بحران در کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی سبزوار:

کتابخانه‌های علوم پزشکی به عنوان هسته حیاتی نظام سلامت، نقشی بی‌بدیل در انتقال دانش روزآمد به بدنه جامعه ایفا می‌کنند. این مراکز در مواجهه با چالش‌هایی همچون بلایای طبیعی (زلزله، سیل)، پاندمی‌ها و بحران‌های اجتماعی، نیازمند برخورداری از سازوکارهای مدیریتی پیشرفته و آمادگی عملیاتی هستند.

سطوح تأثیر بحران‌ها

۱. **گستره جهانی**: پیامدهای فرامرزی مانند تغییرات اقلیمی یا همه‌گیری بیماری‌ها 

۲. **مقیاس ملی**: اختلال در زیرساخت‌های حیاتی کشور 

۳. **حوزه منطقه‌ای**: آسیب‌پذیری جوامع محلی و سیستم‌های بهداشتی منطق‌الارض 

گونه‌شناسی بحران‌ها

- **حوادث طبیعی** 

  - ناگهانی (زلزله، آتشفشان) 

  - تدریجی (خشکسالی، قحطی) 

- **حوادث انسان‌ساخت** 

  - فوری (انفجار، آتش‌سوزی) 

  - مزمن (ناآرامی‌های اجتماعی، جنگ) 

راهبردهای نوین مدیریت بحران

ارتقای توانمندی کتابخانه‌ها در این عرصه مستلزم: 

• آموزش تخصصی مدیریت بحران به کتابداران 

• به‌کارگیری فناوری‌های دیجیتال (شبکه‌های اجتماعی، سامانه‌های پزشکی از راه دور) 

• ایجاد بانک اطلاعاتی پویا از منابع بحران‌محور 

• توسعه همکاری‌های بین‌سازمانی با نهادهای امدادی 

این رویکرد یکپارچه، کتابخانه‌ها را به مراکزی پیش‌آگهی‌دهنده و پاسخ‌گو تبدیل می‌کند که می‌توانند در شرایط بحرانی با انتشار سریع داده‌های معتبر، تصاویر ماهواره‌ای و دستورالعمل‌های تخصصی، نقش مؤثری در کاهش آسیب‌پذیری جامعه ایفا نمایند.